Σχέδια Ελ. Πάσχου, Κείμενα: Γ.Π.Γκίκας
Διαστάσεις: 33,5x32,5-σελ.128, Τιμή: 11.80€
Μία ακόμη έκδοση που σκοπό έχει την παροχή τεχνικής-καλλιτεχνικής βοήθειας προς τους παραγωγούς της καλλιτεχνικής βιοτεχνίας-χειροτεχνίας. Αυτή τη φορά, παρουσιάζονται διακοσμητικά σχέδια από παραδοσιακά εκκλησιαστικά αργυροχοϊκά αντικείμενα.
| |
Τεύχη 1-13 Διαστάσεις: 21x28-σελ.65-87, Τιμή: 4.40€
Κάθε τεύχος της σειράς "Ελληνικά παραδοσιακά μοτίβα", είναι αφιερωμένο σένα από τα αγαπημένα θέματα της λαϊκής μας παράδοσης. Καράβια, σταυροί, πουλιά, γοργόνες, λουλούδια, κ.α, παρμένα από τον διάκοσμο αντικειμένων όλων των κλάδων της Ελληνικής χειροτεχνικής παράδοσης, παρουσιάζονται σε πιστή σχεδιαστική αποτύπωση. Η συγκέντρωση κατά θεματική ενότητα, διευκολύνει στην ανεύρεση του ζητούμενου και αποτελεί λειτουργική βάση τόσο για συγκριτική μελέτη όσο και για ανάπλαση.
Κ.Δ.Τσαγγαλά
Διαστάσεις 25,5x34,5-σελ.384 Τιμή: 44.0€
Η μακρόχρονη και λεπτομερής επιστημονική μελέτη του καθηγητή της Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Κ.Δ. Τσαγγαλά για την γυναικεία καραγκούνικη ενδυμασία, παρουσιάζεται σε αυτή την έκδοση. Πλήθος σχεδίων, κοσμημάτων και ενδυμασιών με λεπτομερή σχόλια λειτουργικού και λαογραφικού περιεχομένου γεμίζουν τις σελίδες του πραγματικά αξιόλογου αυτού βιβλίου.
Ράνια Καπελιάρη
Διαστάσεις: 20,5x27-σελ.98, Τιμή: 11.80€
Μετά από μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία του ψηφιδωτού, η συγγραφέας με σαφήνεια και αμεσότητα ξεναγεί τον αναγνώστη στα υλικά και στις τεχνικές δημιουργίας και συντήρησης των ψηφιδωτών. Φωτογραφικό υλικό και σκίτσα, υποστηρίζουν την κατανόηση των κειμένων και ομορφαίνουν την έκδοση.
εκόσεις ΕΟΜΜΕΧ
| |
Ελένη Φιλιππίδου
Διαστάσεις 24,5x33-σελ.104 Τιμή: 14.70€
Η έκδοση εστιάζεται σένα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, αλλά αδιερεύνητο τομέα της λαϊκής ενδυματολογικής μας παράδοσης. Στην φορεσιά των Ελλήνων που ζήσανε στο Καβακλή με τα έντεκα χωριά του, στη σημερινή Βουλγαρία. Επιμελημένη από την μελετήτρια της Θρακιώτικής χειροτεχνικής παράδοσης κ.Ελένη Φιλιππίδη, η εργασία αυτή, υποστηρίζεται από σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
[...] Τα στολίδια του πλοίου, τα παράσημα (insignia) βρίσκονταν άλλα στην πλώρη και άλλα στην πρύμη και είχαν τη μορφή θεού, ήρωα ή δράκοντα. Τα στολίδια αυτά, σκαλιστά ή ζωγραφιστά, ήταν τα διακριτικά του πλοίου, τα εμβλήματα και η προσωποποίησή του. Το πιο σημαντικό βρισκόταν στην πλώρη, από το οποίο έπαιρνε και το όνομά του το πλοίο. Ήταν το "επίσημο", δηλαδή το διακριτικό σήμα του πλοίου. [...]
Το ακρόπρωρο διακρίνεται για την κίνησή του προς τα εμπρός. Παρασύρει το πλοίο στο άνοιγμα της θάλασσας που σχίζει με την κοφτερή του πλώρη. Συγχρόνως η επιθετική του μορφή είναι η προσωποποίηση του πολεμικού πλοίου που κατατροπώνει τον εχθρό. Αλά και στην περίπτωση της κακοτυχίας, το ακρόπρωρο ακολουθούσε την τύχη του πλοίου. Η ήττα και η αιχμαλωσία του πλοίου χαρακτηρίζεται από την απόσταση του ακροπρώρου και των άλλων στολισμάτων από τον εχθρό. Αυτά είναι τα τρόπαια του νικητή που αφιερώνονται μάλιστα στους ναούς. [...]
Title: | Τα ακρόπρωρα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου |
ISBN: | 9789608907652 |
Publisher: | Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος (2007) |
Author(s): | Μαζαράκης - Αινιάν, Ιωάννης Κ. |
Format: | Bookbinding. |
Pages: | 54 |
V&A Δέσποινα Κούτσικα-Λίλας ντε Τσάβες Κείμενα Ελληνικά-Αγγλικά
Ένας πολύτιμος και αδημοσίευτος ως τώρα θησαυρός της Ελληνικής λαογραφίας και της διασποράς. Δαντέλες φτιαγμένες από τον 15ο έως και τις αρχές του 20ου αιώνα σε διάφορα νησιά της Ελλάδας, κυρίως στην Κρήτη αλλά και σε άλλες περιοχές όπως η Κύπρος και η Κωνσταντινούπολη. Δαντέλες για το στολισμό του σπιτιού και της φορεσιάς, δείγματα εκπληκτικής δεξιοτεχνίας και απαράμιλλης αισθητικής. Εντυπωσιακές έγχρωμες φωτογραφίες συνοδευόμενες από ιστορική και τεχνική τεκμηρίωση, έρχονται να φωτίσουν και να αναδείξουν μια ξεχασμένη έκφανση της χειροτεχνικής μας δημιουργικότητας. Συμπαραγωγή ΕΟΜΜΕΧ-Εκδόσεις Ίνδικτος.
Μονοδένδρι Ζαγορίου - 440 07 Ιωάννινα Τηλ & Fax: 06530 71382 email: info@rizarios.gr Το Χειροτεχνικό Κέντρο Μονοδενδρίου περιλαμβάνει:
Στη Σχολή, διετούς διάρκειας, φοιτούν κοπέλες κυρίως από τα Ζαγοροχώρια, αλλά και από την υπόλοιπη Ήπειρο, ηλικίας 12 - 25 ετών. Στις μαθήτριες καταβάλλεται μηνιαίο εκπαιδευτικό επίδομα. Οι επισκέπτες του εκθετηρίου έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν καθώς και να αγοράσουν χειροποίητα προϊόντα λαϊκής τέχνης, σε προσιτές τιμές
|
Ο κος Δημ. Σταθόπουλος προικισμένος με βαθιά ευαισθησία και πηγαία καλλιτεχνική διάθεση μας απέδειξε ότι μπορεί να ανταγωνιστεί τους αρχαίους κεραμείς. Αγγειοπλάστης και αγγειογράφος ο ίδιος, γνωρίζει όσο ελάχιστοι την τέχνη του πηλού και γι αυτό έχει την δυνατότητα να μας προσφέρει έργα αντάξια των αρχαίων κατ΄οψιν και καθ ύλην.
Το 1975 φεύγει από την Αθήνα και εγκαθίσταται στους Δελφούς. Εκεί δημιουργεί το εργαστήριο του, όπου παράλληλα με το λάδι και την ακουαρέλα εντρυφεί στο Ελληνικό αγγείο.
Το 1980 η σύνθεση της ύλης του Ελληνικού αγγείου αρχίζει να αποκαλύπτει τα μυστικά της και εμφανίζονται πλέον τα πρώτα θετικά δείγματα , πιστής αναπαράστασης αρχαίων Ελληνικών αγγείων.
Το 1986 φεύγει από τους Δελφούς και δημιουργεί στην Αθήνα νέα εργαστήρια εικαστικών τεχνών και αγγειοπλαστικής.
Έργα του Δημήτρη Σταθόπουλου βρίσκονται σε Μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής , καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές.
από εδώ: http://www.greekartsonline.com/PAGES-AGG/DHMIOUR.HTML
|
Κείμενα Ελληνικά-Αγγλικά, Τόμοι Α'&Β', Επανέκδοση σε CD-ROM.
Ένα βιβλίο best seller στον τομέα του, με αλλεπάλληλες επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε. Αυτή τη φορά επανακυκλοφορεί σε ηλεκτρονική μορφή. Πάνω από 1000 Σχεδιαστικές αποτυπώσεις διακοσμητικών μοτίβων αρχαϊκής, βυζαντινής και λαϊκής τεχνοτροπίας.
από την σελίδα του ΕΟΜΜΕΧ
| Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ ΤΟΜΟΣ 1 Οι Φορεσιές με το Σιγκούνι | |||
| Αγγελική Χατζημιχάλη λαογράφος 400 σελίδες εκατοντάδες έγχρωμες και ασπρόμαυρες παλιές φωτογραφίες και σχέδια (πατρόν) πανόδετη βιβλιοδεσία με έγχρωμη κουβερτούρα, 30x25εκ. H πρωτότυπη αυτή έκδοση κυκλοφόρησε σε δύο τόμους, σε συνεργασία με το Mουσείο Mπενάκη. H γνωστή λαογράφος Aγγελική Xατζημιχάλη αφιέρωσε τη ζωή της στην προσπάθεια να περισυλλέξει, να περισώσει, αλλά και να αναβιώσει όσο το δυνατόν περισσότερα δημιουργήματα της λαϊκής μας τέχνης. Γι' αυτό άφησε πλήρεις περιγραφές και σχέδια για φορεσιές, εξαντλητικές λεπτομέρειες για την κατασκευή τους, τα είδη υφασμάτων που χρησιμοποιούνταν, τα νήματα, τη βαφή και την τεχνική του κεντήματος που τις διακοσμούσε. Ο 1ος τόμος περιλαμβάνει τις φορεσιές της: Αττικής, Ελευσίνας, Τανάγρας, Αταλάντης, Αράχωβας, Αιτωλοακαρνανίας, Κορινθίας, Αργους, Αγιάννας, Αιδηψού, Χασιών, Παραμυθιάς, Σουλίου, Πωγωνιού, Δρόπολης, Γαρίτσας, Φλώρινας και Σαρακατσάνων | ||
| Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΦΟΡΕΣΙΑ ΤΟΜΟΣ 2 Οι Φορεσιές με το Καβάδι | |||
| Αγγελική Χατζημιχάλη λαογράφος 400 σελίδες εκατοντάδες έγχρωμες και ασπρόμαυρες παλιές φωτογραφίες και σχέδια (πατρόν) πανόδετη βιβλιοδεσία με έγχρωμη κουβερτούρα, 30x25εκ. Ο 2ος τόμος περιλαμβάνει τις φορεσιές της: Παλιάς Αθήνας, Μεγάρων, Αλμυρού, Καραγκούνικη φορεσιά, παλιότερη φορεσιά των Ιωαννίνων, παλιότερη φορεσιά της Βέροιας, φορεσιά της Επισκοπής και της Βεργίνας, Ρουμλουκιού, Καπουτζήδας, Μπάλτζας & Δρυμού, Ασβεστοχωρίου, Χαλκιδικής, Σουφλιού, Καλύμνου, Καστελλόριζου και Κύπρου | ||
Η ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΗ ΠΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ | |||
| Ελένη Φιλιππίδη Λαογράφος 48 σελίδες 60 φωτογραφίες, 22x22εκ. H Eλένη Φιλιππίδη, μολονότι έζησε στη σκιά της λαογραφικής δημοσιότητας, βίωσε όσο ελάχιστοι τα μυστικά του παραδοσιακού πολιτισμού και ειδικότερα το μαγικό κόσμο των Σαρακατσάνων της Θράκης. | ||
| ΤΑ ΚΕΡΑΜΕΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ | |||
| Κατερίνα Κορρέ-Zωγράφου Λαογράφος, επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών 352 σελίδες 620 φωτογραφίες, σχέδια και χάρτες πανόδετη βιβλιοδεσία με έγχρωμη κουβερτούρα, 30x25εκ. Παρουσιάζεται το εκπληκτικό κεραμεικό υλικό που εντοπίζεται στην Eλλάδα μεταξύ των ετών 1700-1950 μ.X., με αναδρομές στα βυζαντινά, ισλαμικά και μεταβυζαντινά κεραμεικά. Tο βιβλίο αποτελεί μια συνολική παρουσίαση του ταυτισμένου κεραμεικού υλικού στην Eλλάδα, ξενόφερτου, αλλά και ντόπιας κατασκευής, καλύπτοντας έτσι το κενό που υπήρχε στην ελληνική βιβλιογραφία. | ||
| ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ | |||
| ’Αγγελος Δεληβορριάς Αρχαιολόγος, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών 58 σελίδες 80 φωτογραφίες και σχέδια πανόδετη βιβλιοδεσία με έγχρωμη κουβερτούρα, 30x25εκ. Tα επιτεύγματα της λαϊκής μας χειροτεχνίας φτάνουν στο κορύφωμά τους με το παραδοσιακό κόσμημα. Tα σχέδια, η σύνθεση και η πλούσια φαντασία του απλού τεχνίτη δημιούργησαν αυτά τα ανεπανάληπτα καλλιτεχνικά αριστουργήματα. H έκδοση ικανοποιεί όχι μόνο αυτούς που αγαπούν τη λαϊκή πολιτιστική παράδοση, αλλά και όλους όσους θα ήθελαν να γνωρίσουν τις παραδοσιακές αισθητικές μορφές. | ||
| ΔΑΝΤΕΛΕΣ Ελληνικές Κλώστινες Συνθέσεις | |||
| Τατιάνα Ιωάννου-Γιανναρά Λαογράφος 254 σελίδες 209 φωτογραφίες και σχέδια (πατρόν), 23x23εκ. Περιλαμβάνει τη διαπλοκή ή το δέσιμο των κλωστών αποκλειστικά με το χέρι και την εξέλιξη αυτής της τεχνικής, με τη βοήθεια της σαΐτας και της βελόνας του ραψίματος, δηλαδή την τέχνη των κλώστινων συνθέσεων που συνηθίσαμε γενικότερα να ονομάζουμε Δαντέλα. | ||
| ΚΟΠΑΝΕΛΙ Ελληνικές Κλώστινες Συνθέσεις | |||
| Τατιάνα Ιωάννου-Γιανναρά Λαογράφος 206 σελίδες 127 φωτογραφίες και σχέδια (πατρόν), 23x23εκ. Aσχολείται με τη μακραίωνη πορεία της τεχνικής που σήμερα ονομάζουμε Kοπανέλι. O αναγνώστης οδηγείται στις απαρχές της τέχνης του Kοπανελιού στην αρχαία Eλλάδα και στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. | ||
Υαλουργία αρχαία και μεσαιωνική: Ορολογία, τεχνολογία και τυπολογία Η λαϊκή αρχιτεκτονική της Ηπείρου, παρά τις επιμέρους τοπικές μορφολογικές ιδιαιτερότητες, εμφανίζει κοινά χαρακτηριστικά σε όλες τις ορεινές περιοχές. Οι μορφές των κτιρίων ενσωματώνονται αρμονικά στο γύρω φυσικό περιβάλλον, ενώ η διάταξή τους στο χώρο, όπως και η επιλογή της χωροθέτησης των οικισμών, γίνονται με κριτήρια το φυσικό ανάγλυφο, τον προσανατολισμό, τη θέα και καθοριστικούς κοινωνικούς λόγους (άμυνα, πολιτικοί, θρησκευτικοί, κ.λ.π. λόγοι).
Δημιουργία των οικισμών.
Στην πλειοψηφία τους οι οικισμοί δεν δημιουργούνται από το μηδέν, αλλά προέρχονται από τη σταδιακή συνένωση διάσπαρτων οικιστικών μονάδων - η παραδοσιακή κατοικία ήταν μια μονάδα που στέγαζε την οικογένεια (διευρυμένη
οικογένεια) καλύπτοντας ανάγκες στέγης και εργασίας. Συνήθως οι οικισμοί αποτελούνται από συγγενειακές ομάδες, γεωργοκτηνοτροφικές, οργανωμένες σε μικροκοινωνίες. Υπάρχουν λίγα οργανωμένα τσελιγκάτα τα οποία πλαισιώνονται από μικροκτηνοτρόφους, που εξαρτούν από αυτά την επιβίωση και την αναπαραγωγή τους (Νιτσιάκος 1994). Η μετάβαση στην εξελιγμένη κοινωνική οργάνωση, η οποία προήλθε από τη συνένωση διαφορετικών οικισμών σε ένα κέντρο - διοικητική μονάδα γίνεται κατά την Τουρκοκρατία, για λόγους άμυνας, ασφάλειας, επιβίωσης (οι ανάγκες λειτουργίας του οθωμανικού συστήματος υπαγόρευαν επίσης τη σύσταση κοινοτήτων - έλεγχος, είσπραξη φόρων). Η παραχώρηση προνομίων από τους Τούρκους, εξασφαλίζει την λειτουργία και κοινωνική εξέλιξη των κοινοτήτων. Πιθανά, η πρώτη ενιαία κοινοτική μορφή δημιουργείται τον 17ο αι. Οι ορεινές κοινότητες αποτελούν και καταφύγιο των διωγμένων από τα πεδινά, οικογενειών (Νιτσιάκος 1994). Συχνά, η αυξανόμενη πληθυσμιακή συγκέντρωση δημιουργεί πρόβλημα επιβίωσης (ανεπάρκεια φυσικών πόρων) με αποτέλεσμα το πέρασμα στην τεχνική εξειδίκευση. Έτσι εμφανίζονται ολόκληρα χωριά να εξειδικεύονται σε κάποια τέχνη - οικοδομική, ξυλογλυπτική, ζωγραφική, με την κτηνοτροφία και γεωργία να αποτελούν συμπληρωματικούς πόρους.
Πολεοδομική οργάνωση των οικισμών.
Η διάταξη των οικισμών είναι συνήθως, μονοκεντρική - τα κτίρια αναπτύσσονται γύρω από μια κεντρική πλατεία. Κοντά στο κέντρο βρίσκονται τα πλουσιότερα σπίτια, στις αμέσως επόμενες ζώνες τα λαϊκά, ενώ στην περίμετρο του οικισμού κατοικούν οι λιγότερο προνομιούχες κοινωνικές ομάδες - οι γύφτοι συνήθως, οι οποίοι είναι κυρίως οργανοπαίχτες στα τοπικά πανηγύρια. Στη ζώνη αυτή συνυπάρχουν κατοικίες με εργαστήρια (σιδηρουργοί, μαραγκοί, χτίστες, μουσικοί) χωροθετημένα σε εκτάσεις που δεν προσφέρονται για καλλιέργειες (ανήλιαγες πλαγιές), ενώ στα όρια του οικισμού και σε κατάλληλα επιλεγμένα εδάφη βρίσκονται τα χωράφια με τις γεωργικές καλλιέργειες. Γύρω από την κεντρική πλατεία βρίσκονται τα δημόσια κτίρια, τα οποία είναι σημαντικά μεγαλύτερα από τα σπίτια και ιδιαίτερα προσεγμένα στην κατασκευή. Μορφολογικά ακολουθούν τους ίδιους κανόνες δόμησης. Τα δημόσια κτίρια σε συνδυασμό με την πλατεία συνθέτουν το κέντρο της δημόσιας ζωής. Εκεί γίνονται όλες οι κοινωνικές εκδηλώσεις του χωριού, εκεί γίνεται η αγορά και οι εμπορικές συναλλαγές, οι πολιτικές συγκεντρώσεις των κατοίκων, οι γιορτές και οι χοροί. Βασικά κτίσματα που συναντά κανείς στην πλατεία είναι η εκκλησία, το σχολείο, η βρύση και το κοινοτικό κατάστημα (εκκλησίες υπάρχουν και σε άλλα σημεία του οικισμού, σε μικρότερες πλατείες).
Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά.
Υλικά δομής είναι η πέτρα (σχιστολιθική ή ασβεστολιθική) και το ξύλο. Ανάλογα με τα τοπικά φυσικά διαθέσιμα, η χρησιμοποίηση του ξύλου αφθονεί ή όχι. Τα κτίσματα κατασκευάζονται ολόκληρα από πέτρα (τοιχοποιία), η οποία μένει συνήθως ανεπίχριστη, ενώ το ξύλο χρησιμοποιείται για την κατασκευή κουφωμάτων, δαπέδων, οροφών, χρηστικών αντικειμένων, κ.λ.π. Η επικάλυψη των κτιρίων γίνεται πάντα με στέγη (εξαιτίας των κλιματικών συνθηκών) με ξύλινο σκελετό (ζευκτά) και σχιστόπλακα. Οι Ηπειρώτες εξελίσσονται σε μοναδικούς τεχνίτες της πέτρας και του ξύλου (μάστορες και ξυλογλύπτες), των οποίων η τέχνη αποτυπώνεται σε πλήθος έργων τόσο στην Ήπειρο, όσο και σε πόλεις των Βαλκανίων και της Ευρώπης. Είναι αξιοσημείωτη η εξειδίκευση ορισμένων χωριών σε μια τέχνη - οικοδομική, ζωγραφική, ξυλογλυπτική - η οποία πηγάζει από την ανάγκη για επιβίωση και τις δύσκολες συνθήκες του ορεινού τοπίου και ισχυροποιείται μέσα από την οργάνωση των κατοίκων σε ομάδες - συντεχνίες, την δημιουργία και χρησιμοποίηση μυστικής γλώσσας, τη μετάδοση του επαγγέλματος από γενιά σε γενιά, κ.λ.π.
Τα κτίσματα έχουν αυστηρή γεωμετρική μορφή, με λιτούς, καθαρούς όγκους. Η πρωταρχική μορφή της Ηπειρώτικης κατοικίας ήταν η μονόχωρη, ισόγεια καλύβα, με χωμάτινο έδαφος και εστία τοποθετημένη στο κέντρο. Η εστία χρησίμευε για τη θέρμανση και το μαγείρεμα. Στο πέρασμα του χρόνου η τυπολογία της κατοικίας εξελίχθηκε, σύμφωνα πάντα με τις ανάγκες των κατοίκων αλλά και με βάση την τεχνική εξέλιξη, για να φτάσει να αποτελεί μια σύνθεση κτισμάτων, διώροφων ή τριώροφων, τα οποία περιβάλλονται από περίκλειστη αυλή. Ο υπαίθριος χώρος της αυλής ήταν ζωτικός για την καθημερινή διαβίωση, αφού μέρος των δραστηριοτήτων γινόταν σ' αυτή. Περιβάλλονταν πάντα από ψηλό, πέτρινο τοίχο, ο οποίος προφύλασσε την ιδιωτική ζωή από το δημόσιο χώρο, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούσε προστατευτικά (αμυντικά). Λειτουργικά αποτελούσε τον ενδιάμεσο χώρο, την ομαλή μετάβαση από το έξω (δημόσιο) στο μέσα (ιδιωτικό). Το μέγεθος της αυλής ποικίλει ανάλογα και με το υπόλοιπο σπίτι και την οικονομική κατάσταση του ιδιοκτήτη.
Στο ισόγειο των σπιτιών τοποθετούνται όλοι οι βοηθητικοί χώροι - αποθήκες, χώροι για τα ζώα, κελάρια, μαγειρείο. Στον όροφο τοποθετούνται οι κύριοι χώροι διημέρευσης - δωμάτια (σάλα, δωμάτια ύπνου καλοκαιρινά και χειμερινά). Όλη η οικογένεια μοιράζεται τον ίδιο χώρο ύπνου (ένα ή δύο δωμάτια συνήθως). Τα σπίτια είναι απλά λαϊκά ή πλούσια αρχοντικά, ενδεικτικό της οικονομικής κατάστασης του ιδιοκτήτη. Επιπλέον, οι έμποροι φέρνουν μαζί τους από τα ταξίδια τους μορφολογικά στοιχεία δανεισμένα από τις χώρες που επισκέπτονται, τα οποία ενσωματώνουν και στην τοπική αρχιτεκτονική, προσαρμοσμένα στις ελληνικές συνήθειες και ανάγκες.
Τα έπιπλα του Ηπειρώτικου σπιτιού είναι απλά, λιτά και στην πλειοψηφία τους ακίνητα - ενσωματωμένα κατάλληλα σε εσοχές των τοίχων και σε υψομετρικές διαφορές του δαπέδου. Λίγα είναι τα κινητά έπιπλα, τα οποία περιορίζονται στις κασέλες (αποθήκευση ρούχων) και στα χαμηλά τραπεζάκια. Τα ακίνητα έπιπλα, κατασκευασμένα όλα από ξύλο, είναι τα κρεβάτια, τα ερμάρια, οι βιβλιοθήκες, οι ντουλάπες. Τα περισσότερα, ιδιαίτερα στα πλούσια αρχοντικά, αποτελούν εξαιρετικά ξυλόγλυπτα έργα, ενώ οι κασέλες και οι ντουλάπες κυρίως, ζωγραφίζονται με ιδιαίτερο μεράκι. Ενδεικτικό της αγάπης των κατοίκων για την τέχνη και την ομορφιά, τα ζωγραφικά έργα που απεικονίζονται στις επιφάνειες των επίπλων είναι σκηνές από την καθημερινή ζωή - η δουλειά, τα γλέντια, οι γιορτές, τα έθιμα, αλλά και από τα ταξίδια των μαστόρων και των εμπόρων. Σημαντικό κομμάτι των έργων αποτελούν και εικόνες από το φυσικό περιβάλλον - δάση, βουνά, κ.λ.π., χαρακτηριστικό της αγάπης των κατοίκων για τον τόπο τους.
Τα αρχοντικά σπίτια χρονολογούνται κυρίως τον 18ο και αρχές του 19ου αι. Τα συναντάμε κυρίως στο Ζαγόρι και στα Γιάννενα. Είναι κατοικίες ευπόρων, διώροφες ή τριώροφες και αποτελούν δείγματα της επίπτωσης στην οικοδομική δραστηριότητα από την ανάπτυξη του εμπορίου. Οι κατόψεις είναι ορθογωνικές ή τετραγωνικές, σε μορφή Γ ή Π. Διαφοροποίηση υπάρχει κυρίως στο ανώι με την κατασκευή προεξοχών - τα σαχνισιά. Στα αρχοντικά του Ζαγορίου συναντάται κυρίως η τετραγωνική μορφή κάτοψης (1700 - 1750). Υπάρχει ένα και ίσως μοναδικό αρχοντικό κάτοψης Π, στο Τσεπέλοβο (Διαμαντοπούλου 1995). Όλοι σχεδόν οι οντάδες των αρχοντικών έχουν μεγάλη εντοιχισμένη ξύλινη ντουλάπα - τη μουσάντρα.
Τα καλύτερα διατηρημένα δείγματα της Ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής βρίσκονται στο Ζαγόρι - κεντρικό και δυτικό. Οικισμοί οι οποίοι διατηρούνται ανέπαφοι σχεδόν, ως προς τη συνολική δομή τους. Τα περισσότερα χωριά του ανατολικού Ζαγορίου όπως και άλλων περιοχών του νομού Ιωαννίνων (τα χωριά της Κόνιτσας) κάηκαν κατά το Β' Παγκ. Πόλεμο, με αποτέλεσμα να καταστραφεί η πλειοψηφία των παραδοσιακών κτισμάτων - μεταγενέστερα κτίσματα τα οποία κατασκευάστηκαν για να καλύψουν τις στεγαστικές ανάγκες των κατοίκων φέρουν χαρακτηριστικά, έντονα διαφοροποιημένα σε σχέση με αυτά του παρελθόντος. Ωστόσο, μεμονωμένα κτίρια έχουν διατηρηθεί σε όλη σχεδόν την περιοχή της Ηπείρου - η Κόνιτσα διαθέτει ένα σημαντικό αριθμό αξιόλογων κτισμάτων, ενώ η Μόλιστα, το Γαναδιό και το Μοναστήρι αποτελούν από τους πιο καλά διατηρημένους παραδοσιακούς οικισμούς του δήμου Κόνιτσας.
Ο Γυφτόκαμπος.
Στην περιοχή αυτή, που βρίσκεται στη διαδρομή μεταξύ Σκαμνελίου και Ηλιοχωρίου υπάρχει 
ένα μικρό υπαίθριο μουσείο Σαρακατσάνικων καλυβών. Οι καλύβες, στην αυθεντική τους μορφή, αποτελούν δείγματα των πρωταρχικών τοπικών αρχιτεκτονικών μορφών, των Σαρακατσάνικων πληθυσμών - οργανωμένη κοινωνική ομάδα νομάδων κτηνοτρόφων, με έντονη παρουσία στην περιοχή των Ζαγοροχωρίων. Οι Σαρακατσάνοι ζουν νομαδικά, μετακινούμενοι χειμώνα - καλοκαίρι, στα χειμερινά και θερινά χειμαδιά και βοσκοτόπια. Επιλέγουν τους τόπους εγκατάστασής τους με βάση το κλίμα της περιοχής αλλά και την ύπαρξη κατάλληλων βοσκότοπων. Εξαιτίας του τρόπου ζωής τους αλλά και της μακρόχρονης απομόνωσής τους στα βουνά, παντρεύονται μόνο μεταξύ τους και μόνο μετά το Β' παγκ. πόλεμο οπότε και εγκαταλείπουν σταδιακά τη νομαδική ζωή, αρχίζουν να αναμιγνύονται, κοινωνικά, με άλλες ομάδες (γάμοι, φοίτηση των παιδιών στα σχολεία, κ.λ.π.).
Οι περιοχές κατοικίας των Σαρακατσάνων ονομάζονται κονάκια. Οι μικροί οικισμοί τους περιλαμβάνουν 3-4 καλύβες και βοηθητικά κτίσματα - στάνες, εγκαταστάσεις για τα κοπάδια, τυροκομείο, γιδομαντρί, κ.λ.π., ενώ οι μεγαλύτεροι οικισμοί περιλαμβάνουν και 12 καλύβες. Οι καλύβες τους είναι στρογγυλές με κωνικό θόλο ή παραλληλόγραμμες με δίρριχτη στέγη. Οι στρόγγυλες είναι προγενέστερες, ενώ οι παραλληλόγραμμες αποτελούν εξελιγμένο τύπο (Μουτσόπουλος 1993). Κατασκευάζονται από ξύλο και άργιλο (κλαδιά επάνω σε ξύλινο σκελετό). Δεν χρησιμοποιούν πέτρα. Οι κατασκευές είναι απλές και εφήμερες - δεδομένων των συνεχών μετακινήσεών τους.
Οι Σαρακατσάνοι έχουν δώσει σημαντικά δείγματα λαϊκής τέχνης, με βασικά υλικά το μαλλί και το ξύλο. Έφτιαχναν είδη ένδυσης, τον εξοπλισμό των μετακινήσεών τους (σακιά, δισάκια), χρηστικά είδη για τις καλύβες (μαξιλάρια, στρωσίδια, κ.λ.π.) και ξυλόγλυπτα (γκλίτσες, κ.λ.π.).
Αυτή η καλύβα αποτελεί το πρωταρχικό κύτταρο το οποίο εξελίχθηκε στον μονόχωρο τύπο σπιτιού (με πέτρινη τοιχοποιία και δίρριχτη στέγη), τον βασικό τύπο της αγροτικής κατοικίας.
Παρά το ότι συνέβαλαν οικονομικά στην ανάπτυξη του Ζαγορίου (εγκατεστημένοι έξω από τους οικισμούς) με την κτηνοτροφία, συχνά η συμβίωση με τους Ζαγορίσιους ήταν δύσκολη, εξαιτίας βασικών κοινωνικών διαφορών.
Σαρακατσάνικες καλύβες υπήρχαν σε πολλά ορεινά μέρη της Ελλάδας - στη Βίτσα (Ήπειρος), στα ορεινά της Μακεδονίας και της Θράκης, κ.λ.π. Οι κατασκευές αυτές επιβίωσαν για όσο διάστημα επιβίωνε ο νομαδικός τρόπος ζωής.
Βιβλιογραφία
Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Τόμος έκτος, Θεσσαλία - Ήπειρος, εκδ. Μέλισσα, 1995.
Χρηστίδης Βυρ. (2004). Η αρχιτεκτονική του κεντρικού Ζαγορίου. Το παράδειγμα του Κουκουλιού. Τόμοι Α και Β. Εκδ. Ριζάρειον Ίδρυμα, Αθήνα.
Μιχελής Π. Α. (1977). Το ελληνικό λαϊκό σπίτι, εκδ. ΕΜΠ
Μουτσόπουλος Ν. (1993). Παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Μακεδονίας. 15ος - 19ος αιώνας. (Σαρακατσάνικες καλύβες, σελ. 5 - 8). εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη.
Διαμαντοπούλου Αν. (1995). Η αρχιτεκτονική των αρχοντικών της Ηπειρωτικής Ελλάδας (18ου - αρχών 19ου αι.). Αθήνα
Νιτσιάκος Βασ. (1994). Οι ορεινές κοινότητες της Βόρειας Πίνδου. Στον απόηχο της μακράς διάρκειας. εκδ. Πλέθρον. Σειρά Λαϊκός πολιτισμός/ τοπικές κοινωνίες. Αθήνα.
Χαρίσης Βασ. (1979). Ζαγοροχώρια. εκδ. Γενική Διεύθυνση Οικισμού Υπουργείου Δημοσίων Έργων, Αθήνα.
Ήπειρος, ΖΑΓΟΡΙ, Ιωάννινα, Μέτσοβο, Κόνιτσα. ειδική εκδ. εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Νοέμβριος 2006.
Περιοδικό ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ. Ήπειρος. Απόδραση στο Βλαχοζάγορο. Τεύχος 258, σελ. 18. Ένθετο εφημ. Ελευθεροτυπία.
Περιοδικό ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ. Σαρακατσαναίοι. Ξυλόγλυπτα κεντίδια. Τεύχος 247, σελ. 62. Ένθετο εφημ. Ελευθεροτυπία.
Περιοδικό ΓΕΩΤΡΟΠΙΟ. Ασημοχώρι Κόνιτσας. Αντιστέκεται. Τεύχος 256, σελ. 26. Ένθετο εφημ. Ελευθεροτυπία.
από εδώ: http://www.ntua.gr/MIRC/db/epirus_db/ARXITEKTONIKH/Hpeiros.htm
επίσης πολύτιμα στοιχεία για την λαϊκή αρχιτεκτονική στον τόπο μας υπάρχουν εδώ: Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική
Τα αντικείμενα της ασημουργίας χωρίζονται σε δύο (2) κύριες κατηγορίες: τα κοσμικά και τα εκκλησιαστικά.
Α. ΚΟΣΜΙΚΑ
Με τον όρο κοσμικά αναφερόμαστε στο σύνολο των αντικειμένων που σχετίζονται με την καθημερινή ζωή είτε αυτά είναι χρηστικά είτε διακοσμητικά. Η χρήση τους είχε χαρακτήρα κοσμητικό, κοινωνικό, καθώς πρόβαλλε την οικονομική και κοινωνική επιφάνεια αλλά και ασφάλειας, μιας και μπορούσαν εύκολα να μεταφερθούν, να αποκρυβούν, ακόμη και να εκποιηθούν. Το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη ομάδα εστιάζεται στη χρονολόγησή τους, καθώς στην πλειοψηφία τους δεν φέρουν κάποια επιγραφή και το μόνο στοιχείο χρονολόγησης στα περισσότερα από αυτά αποτελεί το είδος της διακόσμησης ή ακόμη και ο τρόπος κατασκευής τους.
Παρόλη την μεγάλη ποικιλία μπορούμε σε ένα γενικό πλαίσιο να προσδιορίσουμε κάποια ασημένια κοσμικά αντικείμενα που απαντώνται σταθερά στην πάροδο του χρόνου:
Δαχτυλίδια: φοριούνται από άντρες αλλά και από γυναίκες. Φέρουν χαρακτό ή ανάγλυφο διάκοσμο ενώ πολύ συχνοί είναι και οι πολύτιμοι ή ημιπολύτιμοι λίθοι.
Κιουστέκια: Ασημένιο κόσμημα της ανδρικής ενδυμασίας. Αποτελείται από σύστημα αλυσίδων και χυτά πλακίδια με ανάγλυφο ή εγχάρακτο διάκοσμο. Τα κιουστέκια είναι δύο ειδών: α) αυτά των οποίων οι αλυσίδες προσαρμόζονται στο στήθος σε σχήμα σταυρού και β) εκείνα που προσαρμόζονται στο ύψος της μέσης (ασημοζούναρο). Τα δεύτερα είναι πιο απλά και έχουν τις χυτές πλάκες στα άκρα, καθώς πίσω από αυτές βρίσκονται οι μικροί γάντζοι συγκράτησής τους.
Οικιακά σκεύη: Περιλαμβάνουν το σύνολο της οικοσυσκευής, είτε είναι χρηστικά, είτε διακοσμητικά. Μπορούμε εδώ να αναφέρουμε τα ζάρφια (ασημενιες θήκες για ποτήρια ή κύπελα), σερβίτσια, διάφορους τύπους αγγείων, τάσια, φρουτιέρες, καθρέπτες, μαχαιροπήρουνα, λάμπες κ.α.
Όπλα: Στον όρο αυτόν συμπεριλαμβάνουμε τόσο τα πυροβόλα (εμπροσθογεμή την συγκεκριμένη εποχή) όσο και τους διάφορους τύπους μαχαιριών και σπαθιών. Τα πυροβόλα όπλα έχουν τη διακόσμηση στον φέροντα οργανισμό (κοντάκι, λαβή κλπ.). Αυτή ποικίλει ανάλογα του κατόχου του όπλου και σε αρκετές περιπτώσεις είναι εξαιρετικά περίπλοκη. Στα μαχαίρια και τα σπαθιά, ο διάκοσμος υπάρχει τόσο στη λαβή και στη λεπίδα, όσο και στη θήκη. Στη λεπίδα, χρησιμοποιείται η εγχάρακτη τεχνική, αν και το σχέδιο είναι απλοποιημένο, ενώ περισσότερο προσεγμένη είναι στα υπόλοιπα μέρη.
Παλάσκες: Ασημένιες, συνήθως, ορθογώνιες θήκες για τη φύλαξη και χρήση του μπαρουτιού. Φέρουν διάκοσμο ανάγλυφο ή εγχάρακτο, συνήθως ανεικονικό.
Περιλαίμια: Βαρύτιμο κόσμημα της γυναικείας ενδυμασίας αποτελούμενο από χυτά μέρη, το οποίο στερεώνεται με δύο μικρούς γάντζους επάνω στο ύφασμα, στο ύψος και γύρω από τον λαιμό.
Πόρπη (κεμέρι): Αποτελείται από δύο τμήματα που ενώνονται στη μέση με θηλύκωμα. Το σχήμα της είναι στρόγγυλο, ωοειδές, ορθογώνιο, φυλλόσχημο ή και συνδυασμός των παραπάνω. Φέρει περίτεχνη διακόσμηση, ανάγλυφη ή συρματερή, σεντέφι εγχάρακτο, πολύτιμους λίθους και υαλόμαζα.
Σκουλαρίκια: Συνήθως είναι πολύπλοκες κατασκευές, ενώ δεν λείπουν και οι πιο απλές.
Τραχηλιά: Νυφικό κόσμημα αποτελούμενο από σειρά αλυσίδων οι οποίες έφεραν νομίσματα.
Ζώνη: Συνήθως υφασμάτινη αλλά και μεταλλική, αποτελούμενη από χυτά πλακίδια ή και συρματερά τμήματα. Τα δύο άκρα ενώνονται με πόρπη.
Φυλακτό (χαϊμαλί): Πρόκειται για θήκη διαφόρων σχημάτων εντός της οποίας υπήρχε φυλακτό και η οποία φέρονταν με μικρή αλυσίδα στον λαιμό. Ουσιαστικά αποτελούνται από ένα έλασμα, η μορφή και το σχέδιο του οποίου διαμορφώνεται.
Β. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ
Με τον όρο εκκλησιαστικά αναφερόμαστε στο σύνολο των αντικειμένων που χρησιμοποιούνται από την Εκκλησία, είτε έχουν λειτουργικό χαρακτήρα είτε χρηστικό.
ʼγιο Δισκοπότηρο: Αποτελείται από τον κάλυκα, το στέλεχος και τη βάση. Δεν αποτελεί ενιαίο σκεύος αλλά τα τμήματά του είναι συνήθως βιδωτά. Ο κάλυκας πολλές φορές αποτελείται από ατόφιο ασήμι και συνήθως στηρίζεται σε υποδοχή που φέρει πλούσιο διάκοσμο. Αντίθετα, ο ίδιος δεν φέρει διάκοσμο με εξαίρεση την περιοχή του χείλους, όπου μπορεί να υπάρχει επιγραφή ή εγχάρακτη λιτή διακόσμηση. Το υπόλοιπο τμήμα με τη βάση προσφέρεται για πλούσια και ποικίλη διακόσμηση.
Αρτοφόριο: Είναι ιερό σκεύος εντός του οποίου φυλάσσεται ο προηγιασμένος ʼρτος. Συνήθως το σχήμα του είναι ναόσχημο, ενώ το μέγεθος και η διακόσμησή του ποικίλουν.
Αστερίσκος: Αποτελείται από δύο ελάσματα, σε σχήμα Π ή ημικυκλικό, που σχηματίζουν σταυρό, και τοποθετείται επάνω στο δισκάριο για να συγκρατεί το κάλυμμά του να μην αγγίζει τον ʼρτο. Θεωρείται ότι συμβολίζει το άστρο της Βηθλεέμ ενώ το δισκάριο τη Φάτνη. Η διακόσμησή του ποικίλει από απλή έως και περίτεχνη.
Δίσκος ή δισκάριο: Εντός του τοποθετείται ο ʼρτος κατά τη Θεία Λειτουργία. Η διακόσμησή του συνήθως είναι απλή. Εξάρτημά του αποτελεί και ο Αστερίσκος.
Εγκόλπιο: Φέρεται από τον Ιερέα και συνήθως έχει σχήμα κυκλικό και περίτεχνη διακόσμηση.
Εξαπτέρυγα: Χρησιμοποιούνται σε λιτανείες και σε άλλες τελετές της Εκκλησίας. Το σχήμα τους συνήθως είναι κυκλικό και παραστάσεις κοσμούν και τις δύο όψεις τους. Στο κεντρικό μετάλλιο εικονίζονται μορφές (Χριστός, Παναγία) ή και ολόκληρες παραστάσεις, οι οποίες περιβάλλονται από τα Τάγματα των Αγγέλων. Στην περίτεχνη διακόσμηση χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές.
Ζέον: Μικρό αγγείο με το οποίο μεταφέρεται στον Ιερέα το «ζέον» ύδωρ για την ετοιμασία της Θείας Κοινωνίας. Η διακόσμησή του συνήθως είναι απλή.
Θυμιατήριο: Το θυμιατήριο έχει συνήθως κυκλικό σχήμα και ειδικά το σκέπαστρό του τη μορφή τρούλου ή τρουλαίου ναού. Η διακόσμησή του, έκτυπη ή ανάγλυφη είναι πολύ πλούσια.
Ιερατική πόρπη: Αποτελεί μέρος της ιερατικής ενδυμασίας κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας αλλά και άλλων τελετών της Εκκλησίας. Αποτελείται από δύο τμήματα που ενώνονται στη μέση με θηλύκωμα. Το σχήμα της είναι στρόγγυλο, ωοειδές, ορθογώνιο, φυλλόσχημο ή και συνδυασμός των παραπάνω. Φέρει περίτεχνη διακόσμηση, ανάγλυφη ή συρματερή, σεντέφι εγχάρακτο, πολύτιμους λίθους και υαλόμαζα.
Καντήλι: Τα καντήλια αποτελούνται από ωοειδή βάση εντός της οποίας τοποθετείται το γυάλινο δοχείο. Τρεις αλυσίδες συγκρατούν το στέλεχος και ενώνονται στην απόληξή του με δίσκο, όπου υπάρχει κρίκος για την ανάρτηση σε σημείο στήριξης. Συνήθως είναι χυτά και φέρουν διάκοσμο ανάγλυφο, εγχάρακτο, διάτρητο ή και συρματερό.
Κατζίο: Είδος θυμιατηρίου που χρησιμοποιείται περισσότερο σε μονές και λιγότερο σε ενοριακούς ναούς. Το ένα τμήμα αποτελεί το θυμιατήριο, ενώ το άλλο είναι η μακρά λαβή. Επίσης, στο μέσο της λαβής υπάρχει μία ακόμα κάθετη στην προηγούμενη λαβή για τη διευκόλυνση της χρήσης του. Η λαβή είναι ουσιαστικά ένα έλασμα με διακόσμηση είτε ανεικονική είτε διαφόρων σκηνών. Στην απόληξή της είναι προσαρτημένα μικρά κουδούνια.
Λαβίδα: Συνοδεύει το Δισκοπότηρο και ουσιαστικά πρόκειται για ένα κουτάλι με μακρύ στέλεχος, στην απόληξη του οποίου συνήθως υπάρχει σταυρός. Η διακόσμησή του είναι απλή.
Λάρνακες: Αποτελεί ιδιαίτερο είδος λειψανοθήκης, εντός της οποίας φυλάσσεται το σκήνωμα του αγίου. Η ξεχωριστή σημασία της, η οποία προέρχεται από το σκοπό της κατασκευής της, οδηγεί στην περίτεχνη διακόσμησή της με σκηνές του βίου του αγίου και της κοιμήσεώς του ή του μαρτυρικού του τέλους.
Λειψανοθήκες: Κιβωτίδια – θήκες εντός των οποίων φυλάσσονται τα άγια λείψανα. Το σχέδιό τους είναι ανάλογο του αγίου λειψάνου που περιέχουν και κοσμούνται με περίτεχνο ανάγλυφο ή εγχάρακτο διάκοσμο είτε ανεικονικό είτε με απεικονίσεις των αγίων και σκηνών από το βίο τους.
Λόγχη: Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μικρό μαχαίρι σε σχήμα λόγχης. Χρησιμοποιείται για την κοπή του ʼρτου. Η διακόσμησή του είναι λιτή και συνήθως η λαβή του απολήγει σε σταυρό.
Μανουάλια: Τα μανουάλια έχουν ύψος περίπου 1,70 μ. και τοποθετούνται εντός του κυρίως ναού. Κατασκευάζονται σφυρήλατα και χυτά και αποτελούνται από μπρούντζο ή και ασήμι.
Μυροδοχείο: Μικρό σε μέγεθος με μακρόστενο λαιμό, εντός του οποίου φυλάσσεται το ʼγιο Μύρο. Καθώς είναι συνδεδεμένο με το μυστήριο της Βαπτίσεως, συνήθως κοσμείται με την αντίστοιχη παράσταση.
Μυστρί εκκλησιαστικό: Αν και το σχήμα του είναι ίδιο με αυτό που χρησιμοποιούν οι κτίστες, ο χαρακτήρας του είναι συμβολικός, καθώς χρησιμοποιείται κατά τη θεμελίωση ναών.
«Ποδιά» Εικόνας (επένδυση): Ονομάζεται έτσι η ασημένια επένδυση μίας φορητής εικόνας, η οποία μπορεί να καλύπτει είτε ολόκληρο το εικονογραφικό θέμα εκτός από τα πρόσωπα, είτε μέρος της. Η διακόσμηση της «ποδιάς» δεν είναι ανεξάρτητη αλλά ουσιαστικά ακολουθεί ακόμη και στις λεπτομέρειες τη ζωγραφική επιφάνεια που καλύπτει.
Ραντιστήρι ή καννί: Μικρό αγγείο ωοειδούς κατά κανόνα σχήματος με κωνική απόληξη του λαιμού, που φέρει διάτρητη κεφαλή. Χρησιμοποιούνταν ως «ραντηστήρι» με ροδόνερο κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετών.
Σταυροί: Οι σταυροί ανάλογα της χρήσης του χωρίζονται σε ευλογίας, Αγιασμού, λιτανείας και επιστήθιους. Οι σταυροί ευλογίας και αγιασμού μοιάζουν μεταξύ τους, και η κύρια διαφορά τους έγκειται στην ύπαρξη (αγιασμού) ή μη βάσης (ευλογίας). Οι σταυροί αυτοί αποτελούνται από ξύλο με ανάγλυφες παραστάσεις το οποίο φέρει ασημένιο πλαίσιο. Η διακόσμηση του πλαισίου είναι συνήθως πλούσια και οι τεχνικές που εφαρμόζονται ποικίλουν. Επίσης, σε πολλούς σταυρούς είναι προσαρτημένοι πολύτιμοι ή ημιπολύτιμοι λίθοι, ενώ δεν λείπουν και οι περιπτώσεις της επιχρύσωσης. Οι σταυροί λιτανείας είναι πιο μεγάλοι σε μέγεθος, στηρίζονται σε ξύλινο στέλεχος και χρησιμοποιούνται κυρίως σε λιτανείες. Τέλος, οι επιστήθιοι σταυροί αποτελούν μέρος της ένδυσης των ιερέων και διαφοροποιούνται στο μέγεθος, την διακόσμηση και την πολυτέλεια αναλόγως τους αξιώματος του φέροντος προσώπου.
Στάχωση Ευαγγελίου: Πρόκειται για την αργυρή εξωτερική επένδυση του Ευαγγελίου. Συνήθως στη μία πλευρά εικονίζεται η Εις ʼδου Κάθοδος και στην άλλη η Σταύρωση του Χριστού, ενώ στις γωνίες οι τέσσερις Ευαγγελιστές ή τα σύμβολα αυτών. Ωστόσο δεν λείπουν σταχώσεις στις οποίες εικονίζονται το Δωδεκάορτο, η Κοίμηση της Θεοτόκου και άλλες παραστάσεις, όπως η Ρίζα Ιεσσαί, ενώ συνοδεύονται και από τις μορφές Προφητών. Το είδος της στάχωσης διαφέρει ανά εποχή αλλά και είναι ανάλογο των οικονομικών δυνατοτήτων. Έτσι, λοιπόν, απαντώνται σταχώσεις αποτελούμενες από ενιαίο έλασμα ή από πλακίδια τα οποία είναι προσηλωμένα επάνω στο ευαγγέλιο. Επίσης, εκτός αυτών χρησιμοποιείται και η συρματερή τεχνική αλλά και πολύτιμοι ή ημιπολύτιμοι λίθοι.
Στέφανα Γάμου: Αποτελούνται από έλασμα επάνω στο οποίο υπάρχουν ποικίλοι συνδυασμοί διακόσμησης. Είναι ασημένια ή επίχρυσα και ανήκουν στην εκκλησία, όπου και επιστρέφονται μετά το μυστήριο του γάμου.
Τάματα: Είναι αφιερώματα πιστών τα οποία τοποθετούνται κυρίως σε φορητές εικόνες. Το θέμα τους ποικίλει και τα περισσότερα έχουν σχέση με ιάσεις και σωτηρία από κίνδυνο. Η κατασκευή τους είναι σχετικά απλή και σε μήτρα.
από εδώ: http://cultureportalweb.uoi.gr/cultureportalweb/print.php?article_id=298&lang=gr&print_mode=article
 Λιθανάγλυφο θύρας 1826, Σαμαρίνα, Μεγάλη Παναγιά |
Ανάγλυφα στολίζουν υπέρθυρα, περιθυρώματα, φεγγίτες ή ως εντοιχισμένες πλάκες με επιγραφές. Φυτικά, εθνικά και μαγικά σύμβολα αποκτούν, εκτός από διακοσμητικό, προφυλακτικό ή αποτροπαϊκό χαρακτήρα, σε άμεση σχέση με την εκκλησιαστική τέχνη.
Επίσης, στο εσωτερικό των σπιτιών ανάγλυφα στολίζουν τα τζάκια. Η λιθογλυπτική ασκήθηκε από τους λιθοξόους - πελεκάνους, μέλη των συντεχνιών των χτιστάδων της Ηπείρου και της δυτικής Μακεδονίας που περιόδευαν στα Βαλκάνια και στην ηπειρωτική Ελλάδα.
See Also
| Civilization - | Αρχιτεκτονικά γλυπτά (867-1204) Ανάγλυφες εικόνες (867-1204) Έργα γλυπτικής (1274-1317) |
Η Ηπειρωτική Λιθογλυπτική Τέχνη στο πλαίσιο της παραδοσιακής,κυρίως, κοινωνίας αποτελεί ένα ενδιαφέρον αλλά αγνοημένο μέχρι τώρα κεφάλαιο της τοπικής έρευνας. Το παρόν βιβλίο είναι μία ειδική μελέτη που αναδεικνύει τους δημιουργούς της τέχνης αυτής, τους Ηπειρώτες πελεκάνους-μαστόρους, όσο και το έργο τους. Ειδικότερα, πρόκειται όχι μόνο για μία καταγραφή λιθόγλυπτων παραστάσεων ανά την Ήπειρο - και κυρίως το Ζαγόρι - αλλά και για μία ερμηνεία της παρουσίας τους. Περιλαμβάνει ένα πλούσιο φωτογραφικό υλικό με λιθόγλυπτες απεικονίσεις εντοιχισμένες στην εξωτερική τοιχοποιία θρησκευτικών και κοσμικών κτισμάτων. Παράλληλα διερευνάται ο συσχετισμός της καλλιτεχνικής αυτής δημιουργίας με τα κοινωνικά δεδομένα. Αναζητείται, δηλαδή, η σχέση με τις αντιλήψεις, το συναισθηματικό κόσμο, τα αισθητικά κριτήρια, τη βιοθεωρία των ανθρώπων και τα γνωρίσματα του δομημένου χώρου κατά την εκάστοτε εποχή.
Κοσμήματα συρματερά ή από φιλιγκράνα
Η συρματερή τεχνική ή φιλιγκράνα (filigree), και μάλιστα συνδυασμένη με την κοκκιδωτή επεξεργασία, δηλαδή με μικρά χυτά σφαιρίδια, τις "γράνες" επικολλημένες σε ορισμένα σημεία του κοσμήματος, είναι επίσης γνωστή από την 3η προχριστιανική χιλιετία με μεγαλύτερη ή μικρότερη χρήση κατά τη διάρκεια των εποχών. Στην ελληνική λαϊκή κοσμηματοποιΐα γνωρίζει μεγάλη άνθηση και μάλιστα με την ίδια πανάρχαιη τεχνολογία: τα μεταλλικά σύρματα τα διαμορφώνει ο τεχνίτης σε διάφορα πάχη, τραβώντας τα μέσα από τις μεγαλύτερες ή μικρότερες τρύπες του "σύρτη". Ο σύρτης ή "φιλιέρα" βασικό όργανο της αργυροχοΐας, είναι ορθογώνια μεταλλική πλάκα με πολλές οριζόντιες επάλληλες σειρές από τρύπες με διαφορετικές διαμέτρους. Μέσα από αυτές, από τις μεγαλύτερες ως τις μικρότερες, σέρνεται με δύναμη το σύρμα ώσπου να πάρει το επιθυμητό πάχος.Το χρυσό σύρμα χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα στην κοσμηματική τέχνη. Αυτό και το έλασμα ήταν τα πρωταρχικά στοιχεία του αρχαίου κοσμήματος. Η συρματερή είναι η τεχνική που χρησιμοποιεί τα σύρματα για τη διακόσμηση μιας επιφάνειας από έλασμα ή, πιο σπάνια, για τη δημιουργία μιας δαντελωτής επιφάνειας, όπου τα σύρματα σχηματίζουν μοτίβα κολλημένα μεταξύ τους και όχι πάνω σε φόντο, όπως στην προηγούμενη περίπτωση. Από τον 4ο αιώνα π.Χ. και μετά, ελεύθερα ανθέμια, ελικοβλαστοί και άνθη πάνω σε ευέλικτους μίσχους μπορούν σαν να αποδίδονται σχεδόν αποκλειστικά με σύρματα. Στην αρχαιότητα, σποραδικά μόνο εφαρμόστηκε η συρματερή τεχνική σε ασημένια αντικείμενα. Από ιστορική άποψη θεωρείται λίγο μόνο παλιότερη από την τεχνική της κοκκίδωσης. Γνωστή στη Μεσοποταμία, τη Συρία και τη Μικρά Ασία από την 3η χιλιετία π.Χ., εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Κρήτη γύρω στο 2000 π.Χ., η χρήση της όμως υπήρξε πολύ περιορισμένη έως τα ύστερα μυκηναϊκά χρόνια Η επανεμφάνιση της τον 9ο αιώνα π.Χ. στην ελληνική κοσμηματική τέχνη δεν είναι άσχετη από τις ανανεωμένες επαφές με τις συροπαλαιστινιακές περιοχές, όπου έφτασαν οι Έλληνες της ηπειρωτικής; Ελλάδας μάλλον μέσω Κύπρου.
Ουσιαστικά η ιστορία της συρματερής τεχνικής είναι η ιστορία του χρυσού σύρματος. Οι Αιγύπτιοι ήξεραν να το κατασκευάζουν ήδη από το τέλος της 4ης ή τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ., οι τεχνικές λεπτομέρειες όμως της κατασκευής του δεν είναι όλες γνωστές. Γενικά πιστεύεται ότι για τα σχετικά χοντρά και λεία σύρματα έκοβαν μια στενή λωρίδα από ένα κάπως παχύ φύλλο χρυσού, την έστριβαν ή τη σφυροκοπούσαν ώσπου να γίνει κυκλικής τομής και στη συνέχεια κυλούσαν το σύρμα αυτό ανάμεσα σε δύο πέτρινες ή χάλκινες πλάκες, για να εξομαλυνθεί η επιφάνεια. Τα λεπτά όμως σύρματα, το κύριο υλικό που χρησιμοποίησαν οι τεχνίτες για τη διακόσμηση μιας επιφάνειας με τη συρματερή τεχνική, κατασκευάζονταν κατά κανόνα στρίβοντας μια στενή λωρίδα λεπτού ελάσματος σφιχτά τόσο, όσο χρειαζόταν για να πάρει τη μορφή σύρματος. Το σύρμα κυκλικής τομής μπορούσε σε ορισμένες περιπτώσεις να το αντικαταστήσει και μια πολύ στενή λωρίδα ελάσματος, ένα επίπεδο σύρμα.
Τα πολύτιμα αργυρά και χρυσοποίκιλτα σκεύη αποτελούν παράδοση για την ανατολική Εκκλησία και τα κείμενα μιλούν θαυμαστικά για την πολυτέλεια των ναών του Βυζαντίου. Μετά την πτώση της Αυτοκρατορίας και κατά την εποχή της γενικής αφύπνισης του Ελληνισμού, η παράδοση αυτή αναβιώνει με καινούργια ρώμη. Λαϊκοί και κληρικοί καταγίνονται με ζήλο στο να πλουτίσουν τις εκκλησίες με κάθε είδους αργυρά αντικείμενα και σκεύη (καντήλια, δισκοπότηρα, κηροπήγια, δίσκους, καλύμματα ιερών βιβλίων, "ενδύματα" ή "πουκάμισα" εικόνων, μανουάλια κ.ά.) όπου συχνά πλάι στο όνομα του δωρητή ή του κατασκευαστή χαράσσεται η χρονολογία. Έτσι η εκκλησιαστική αργυροχοΐα παρουσιάζει αρκετά ενυπόγραφα και χρονολογημένα έργα, αντίθετα με την κοσμική που κατά κανόνα σκεπάζεται από ανωνυμία.
Η εκκλησιαστική αργυροχοΐα του 18ου και 19ου αιώνα σημαδεύεται κυρίως από το έργο δύο μεγάλων Καλαρρυτινών μαστόρων του ασημιού, του Τζημούρη και του Μπάφα.
Άγνωστο είναι πότε ακριβώς γεννήθηκε ο Αθανάσιος Τζημούρης, γιος του Νικολάου, διάσημου χρυσικού στην αυλή του Αλή πασά. Τα χρόνια πάντως της ακμής του συμπίπτουν με τις τελευταίες δεκαετίες του 18ου και τις πρώτες του 19ου αιώνα, αφού πέθανε στη Ζάκυνθο πρόσφυγας το 1823. Η μνήμη του έμεινε ζωντανή στην Ήπειρο ως τα τελευταία χρόνια. Εκείνο όμως που όσο ζούσε τον έκανε γνωστό σε ολόκληρη την Ελλάδα ήταν ένας τύπος στάχωσης ευαγγελίων, που με την εικονογραφική της σύνθεση και την εκτελεστική της τελειότητα εντυπωσίασε τους συγχρόνους της και επηρέασε όχι μόνο αυτούς, αλλά και τη μεταγενέστερη εκκλησιαστική αργυροχοΐα. Απόδειξη είναι ότι δώδεκα γνήσια ενυπόγραφα έργα του βρίσκονται σε μακρινές μεταξύ τους ελληνικές εκκλησίες (στην Ήπειρο, τη Ζάκυνθο, τη Θεσσαλία, τη Μυτιλήνη και την Ύδρα), ενώ πιστά αντίγραφα ή σταχώματα με φανερές τις δικές του επιρροές έχουν επισημανθεί σε άλλες εκκλησίες.
Τα σταχώματα του Τζημούρη, όλα ασημένια με επιχρυσωμένες παραστάσεις επάνω σε αργυρό βάθος διακοσμημένο με σαβάτι, χαρακτηρίζονται από την αρμονική σύζευξη της βυζαντινής παράδοσης με στοιχεία της δυτικής τέχνης. Συγχρόνως, η τυποποίηση των εικονογραφικών συνθέσεων, η επιγραφή και η βούλα με το μονόγραμμα του καλλιτέχνη, οι χρονολογίες και οι αύξοντες αριθμοί, όπου και όταν υπάρχουν, δείχνουν ένα σύστημα δουλειάς που κινείται στα πλαίσια της οργανωμένης καλλιτεχνικής βιοτεχνίας. Και είναι χαρακτηριστικό ότι σε ξενόγλωσση επιγραφή σταχώματος του Τζημούρη που βρίσκεται στα Επτάνησα γράφεται η φράση "Fabrica de Attanasio Zimouri.".
Αν ο Τζημούρης υπέταξε το ταλέντο του στην πρακτική της εμπορευματικής καθώς φαίνεται σκοπιμότητας, ο Γεώργιος Μπάφας (γιος και αυτός άλλου διάσημου χρυσικού, του Διαμαντή Μπάφα), που γεννήθηκε στους Καλαρρύτες το 1784 και πέθανε στη Ζάκυνθο το 1853, αγκάλιασε με την ανεξάντλητη έμπνευση του όλα τα είδη της εκκλησιαστικής αργυροχοΐας, όπως είναι δίσκοι, σταχώσεις ευαγγελίων, λειψανοθήκες, κιβωτίδια χρημάτων, ενδύματα εικόνων και κυρίως η λάρνακα του Αγίου Διονυσίου στην ομώνυμη Μονή της Ζακύνθου, το αριστούργημα της νεοελληνικής αργυροχοΐας.
Ακόμη, αν ο Τζημούρης στέκεται αμφίρροπος ανάμεσα στην παράδοση και τις δυτικές επιρροές, ο Μπάφας, επηρεασμένος και από το δυτικότροπο πολιτιστικό κλίμα της Ζακύνθου, όπου πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, αντλεί με γεμάτα χέρια από τη διακοσμητική επινοητικότητα της Δύσης. Συνθέσεις πολυπρόσωπες, που σε μερικές περιπτώσεις γίνονται ανθρώπινη μάζα, μορφές παθητικές, ζωηρές χειρονομίες, άμφια πολύπτυχα, που ανεμίζουν ελεύθερα γύρω από τα σώματα των αγίων, και κυρίως η φύση (σύννεφα, δέντρα και βουνά) που περιβάλλει τις παραστάσεις είναι μερικά βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία των έργων του Μπάφα, όσων διασώθηκαν στη Ζάκυνθο μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1953.
από το: http://www.faidon.com.gr/filigree.php
και εδώ υπάρχουν εικόνες κοσμημάτων με συρματερή τεχνική: Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Πέργαμος
 Μεταλλοτεχνία |  |
| Παρά το γεγονός ότι τα έργα της μεταλλοτεχνίας κατά τον πέρασμα των αιώνων αντιμετωπίζονταν από τους Σιναΐτες ως αντικείμενα ρευστοποιήσιμα για τις οικονομικές ανάγκες της Μονής ή προσφερόμενα προς εξευμενισμό διαφόρων ηγετών, η Μεταλλοτεχνία αντιπροσωπεύεται στην Μονή από μία μεγάλη σειρά έργων. Προ του 12ου αιώνος είναι λίγα τα όσα έχουν διασωθεί και ίσως η όποια εκποίησή τους να μην είναι άσχετη μα την πρώτη περίοδο της ισλαμικής επικράτησης στην περιοχή. Όσα όμως έργα σώζονται από αυτή την περίοδο όλα είναι από τα μοναδικά για όλη την παλαιοχριστιανικούς και μεσοβυζαντινούς χρόνους. Από τον 13ο αιώνα και μετά τα έργα που διασώζονται αρχίζουν να γίνονται περισσότερα από αιώνα σε αιώνα με δείγματα τέχνης όχι μόνο της χριστιανικής Ανατολής αλλά και της χριστιανικής Δύσης. Πολλά από τα έργα αυτά είναι δώρα προς την Μονή επιφανών Ηγετών ή εκκλησιαστικών Ηγετών, πολλές φορές δε ακόμη και επωνύμων Σιναϊτών που τα αφιέρωναν και αυτοί στην Μονή της μετανοίας τους. Υπάρχουν πολλά εκκλησιαστικά και λειτουργικά σκεύη προερχόμενα από την Γερμανία, την Γαλλία, την Ιταλία, την Κωνσταντινούπολη, την Γεωργία, την Ρωσία, την Τρανσυλβανία, τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, την Φιλιππούπολη, την Ήπειρο και λοιπή Ελλάδα έως την Κρήτη. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον το οποίο παρουσιάζουν τα σιναϊτικά κειμήλια της μεταλλοτεχνίας είναι ότι αποτελούν όλα δείγματα εξαιρετικής ποιότητος και ποικίλλων τεχνικών. Σμάλτα, συρματερές, σφυρήλατες, χητές και εγχάρακτες τεχνικές κατά μόνας ή σε συνδυασμούς, δίδουν κατά περίπτωση λαμπρά αποτελέσματα τα οποία πολλές φορές εμπλουτίζονται με πολύτιμους ή ημιπολίτιμους λίθους, μαργαριτάρια ή κοράλλια. Όλα προέρχονται από διάφορα εργαστήρια των σημαντικότερων περιοχών της Ευρώπης και της Εγγύς Ανατολής, τα οποία από μόνα τους έχουν την δυνατότητα να αφηγηθούν την ιστορία της προκοπής των περιοχών της κατασκευής τους, του ταλέντου των κατασκευαστών τους αλλά και την ιδιαίτερη ευλάβεια των αφιερωτών τους προς την Μονή Σινά είτε αυτοί ήταν επιφανείς κοσμικοί ή θρησκευτικοί Ηγέτες ή ακόμη και απλοί προσκυνητές . | |
|
| Χρυσοκεντητική | |
| Από το κείμενο της Νεαράς του Ιουστινιανού προς την Μονή Σινά υπάρχει αναφορά στην σημασία της ιδιαίτερης προσοχής για την ένδυση του Ηγουμένου του Σινά. Αποτελεί δε σχήμα ουσιαστικά οξύμωρο η απλότητα και ασκητικότητα του τρόπου της διαβιώσεως και καθημερινής ενδύσεως όλων των σιναϊτών Πατέρων με τον τρόπο που ενδύονται ή τα άλλα άμφια που φέρουν όταν οι ίδιοι ιερουργούν ή που στολίζουν το Καθολικό τους. Καθώς δε όλα αυτά αποτελούν δώρα ευσεβών πιστών προς το Μοναστήρι της Παναγίας της Βάτου και της Αγίας Αικατερίνης, οι Σιναΐτες με ιδιαίτερο τρόπο τα προσέχουν είτε όταν οι ίδιοι τα χρησιμοποιούν είτε όταν τα εναποθέτουν στους ειδικούς χώρους διαφυλάξεώς τους. Τα περισσότερα από τα άμφια ανάγονται στην περίοδο από τον 16ο αιώνα και μετά χωρίς να στερούνται εκπροσώπησης και οι προγενέστερες περίοδοι. Όπως και για την Μεταλλοτεχνία μπορούμε να επαναλάβουμε και για τα άμφια αυτολεξεί πως και αυτά από μόνα τους έχουν την δυνατότητα να αφηγηθούν την ιστορία της προκοπής των περιοχών της κατασκευής τους, του ταλέντου των κατασκευαστών τους αλλά και την ιδιαίτερη ευλάβεια των αφιερωτών τους προς την Μονή Σινά είτε αυτοί ήταν επιφανείς κοσμικοί ή θρησκευτικοί Ηγέτες ή ακόμη και απλοί προσκυνητές διαφόρων περιοχών της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης, Μικράς Ασίας αλλά και Εγγύς Ανατολής. Υφάσματα μεταξωτά, βελούδινα χρυσοΰφαντα έχουν χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία όλων των ειδών των Αμφίων, διακοσμημένα με ποικίλες χρυσοβελωνιές που διαμορφώνουν φυτικά ή ανθόμορφα θέματα, ακόμη δε και πλήρεις μορφές ή παραστάσεις που παραπέμπουν στην εικονογραφία της χριστιανικής τέχνης. Πολλές φορές μάλιστα αυτά τα κεντήματα ή τα υφαντά είναι διανθισμένα με μεταλλικά εξαρτήματα, μαργαριτάρια, κοράλλια, ημιπολύτιμους και πολύτιμους λίθους. Αρκετά είναι τα άμφια που με περισσή υπεριφάνεια φέρουν αναγραμμένα τα ονόματα των καλλιτεχνών που τα κατασκεύασαν ή ακόμη των αφιερωτών τους γεγονός που δηλώνει την συνείδηση όλων ότι προσέφεραν στο μοναστήρι κάτι αντάξιο της φήμης και της αξίας του Μοναστηριού ή ακόμη αντάξιο προς την απαιτούμενη εκ μέρους τους βοήθεια προς την Παναγία την Βάτο ή την Αγία Αικατερίνα. | |
|
